اگر دقت کرده باشید بر روی هر کرم ضد آفتاب می توان لغت SPF را دید. این ۳ حرف مخفف عبارت «عامل محافظت کننده در برابر آفتاب (Sun Protection Factor) است. میزان SPF ضد آفتاب نشان دهنده توانایی آن برای حفاظت از پوست شما در برابر آفتاب است. در این مقاله به سوال SPF چیست ؟ پاسخ کاملی خواهیم داد و در مورد وجود یا عدم وجود بهترین درجه SPF محصولات ضد آفتاب صحبت خواهیم کرد. اما قبل از هرچیز بهتر است اشعههای مفید و مضر خورشید را بشناسیم.
خورشید سیستم گستردهای از انرژی را منتشر می‌کند که آنها را میتوان برحسب طول موج امواج الکترومغناطیسی طبقه بندی کرد. اشعه‌هایی را که به سطح زمین می‌رسند، میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
- اشعه مادون قرمز که به صورت حرارت یا گرما احساس می شود.
- اشعه نور مرئی که شبکیه را تحریک می کند.
- اشعه ماوراء بنفش که خود به چند گروه تقسیم می شود:
- اشعه ماوراء بنفش (UVA) با نفوذ به لایه عمقی پوست باعث شروع شدن ساخت ویتامین D، تحریک رنگدانه های ملانین و تیره شدن فوری پوست می شود. این اشعه زیاد هم پایدار نیست، به داخل پوست نفوذ کرده و عوارضی مثل پیری زودرس بوجود می‌آورد. باید توجه داشته باشید که ضد آفتاب‌ها مانع ساخت ویتامین D نشده و تنها از ایجاد سوختگی توسط این اشعه بر روی پوست جلوگیری می‌کنند.
- اشعه ماوراء بنفش (UVB) باعث تحریک رنگدانه های ملانین و برنزه شدن پوست می شود و از حالت قبلی پایدارتر است. بخشی از این اشعه توسط جو جذب می شود و به سطح زمین نمی رسد. این اشعه باعث آفتاب سوختگی هم می شود.
در ادامه به سوال‌های رایج در مورد ضد آفتاب ها و میزان spf مناسب محصولات ضد آفتاب پاسخ می‌دهیم.
spf چیست؟
همانطور که در بالا گفته شد، SPF عامل حفاظت از پوست در برابر آفتاب است. این فاکتور بسته به میزان و نوع فیلترهای شیمیایی و فیزیکی استفاده شده در ضد آفتاب دارد. عدد SPF تنها نشان دهنده، سوختن پوست در برابر اشعه UVB است و به UVA ربطی ندارد. ضد آفتاب SPF30 97 درصد اشعههای مضر (ماورا بنفش و مادون قرمز) را از روی پوست منعکس می‌کند، مقدار باقی مانده آسیب جدی به پوست نمی‌زند و جلوی ساخت ویتامین D را نیز نمی‌گیرد.
spf مخفف چیست؟
SPF مخفف سه کلمه Sun Protection Factor است که میتوان آن را عامل محافظت کننده در برابر آفتاب نیز معنی کرد.
فرمول محاسبه spf
دو روش برای محاسبه spf وجود دارد.
- در روش اول که تقریبا منسوخ شده است، چند داوطلب انتخاب شده و درصد معینی از اشعههای موجود در نور خورشید به نقطه مشخصی از بدن آنها تابانده می‌شود. وقتی پوست شروع به سوختن می‌کند، تابش قطع شده و سپس روی نقطه دیگری نزدیک به آن نقطه، از ضد آفتاب استفاده شده و به همان مقدار تابش روی آن نقطه انجام می‌شود و با شروع سوختگی، تابش قطع می‌گرد. در هر دو مرحله زمان یادداشت می‌شود و در فرمولاسیونی که در ادامه به آن اشاره میکنیم، قرار می‌گیرد.
- در روش دوم از بافت مصنوعی مشابه پوست استفاده شده و فرمولاسیون و روش کار همان است. عدد ۳۰ در SPF نشان دهنده این است که اگر UVB بعد از ۱۰ دقیقه شروع به سوزاندن پوست شما می‌کند. بعد از استفاده از ضد آفتاب پس از ۳۰۰ دقیقه پوست شما شروع به سوختن می‌کند.
SPF کرم ضد آفتاب چیست ؟
SPF کرم ضد آفتاب نشان دهنده، مدت زمانی است که کرم ضد آفتاب از سوختن پوست شما در برابر نور خورشید پیشگیری می‌کند.
اهمیت محصولات ضد آفتاب برای محافظت از پوست در مقابل نور آفتاب
محصولات ضد آفتاب با SPF 15 به بالا از سوختن پوست شما با اشعه UVB به طور کامل جلوگیری می‌کنند. زیرا میزان تابش UVB خورشید برای شروع سوزاندن پوست، تنها در ساعات ۱۰ تا ۳ بعد از ظهر کافی است. با این وجود ضد آفتاب باید هر دو ساعت یکبار تمدید شود. علت این امر وجود اشعه UVA است. مواد موجود در ضد آفتاب بعد از دو ساعت دیگر قادر به جلوگیری از اثر UVA نیستند و باید تمدید ضد آفتاب برای پیشگیری از سرطان و پیری پوست انجام شود. ضد آفتاب ها از تغییر رنگ، سوختگی، لک، کک و مک، پیری پوست و سرطان پوست جلوگیری می‌کنند.
رابطه بین spf و دفع اشعه های زیان بار خورشید
هر چه SPF بیشتر باشد، میزان محافظت آن در برابر سوختگی پوست بیشتر می‌شود. همچنین ضد آفتابی با SPF30 97 درصد اشعههای مضر خورشید را دفع می‌کند. این مقدار بر اساس زیر به طور تقریبی و آزمایشگاهی محاسبه شده و حتی در SPF100 نیز به ۱۰۰ درصد نرسیده و در نتیجه مقدار باقی مانده UVA باعث شروع ساخت ویتامین D در بدن شما می‌شود.
برای محاسبه میزان محافظت هر نوع کرم یا لوسیون ضد آفتاب باید عدد ۱۰۰ را بر عدد SPF ضد آفتاب تقسیم کنید و حاصل را از عدد ۱۰۰ کم کنید. عدد به دست آمده میزان محافظت را نشان می دهد. به عنوان مثال کرم ضد آفتاب ۳۰ SPF این گونه است:
۳/۳=۳۰÷۱۰۰
۹۶/۷=۱۰۰-۳.۳
یعنی میزان محافظت کرم ۳۰ در برابر آفتاب ۹۶/۷ درصد است.
برای کرم ضد آفتاب ۹۰ SPF این گونه محاسبه می‌شود:
۱/۱=۹۰÷۱۰۰
۹۸/۹=۱۰۰-۱.۱
یعنی میزان محافظت کرم ۹۰ در برابر آفتاب ۹۸/۹ در صد است، یعنی با سه برابر شدن SPF فقط حدود دو درصد به میزان محافظت پوست در برابر آفتاب افزوده می‌شود.
آیا spf بالاتر به معنای حفاظت بیشتر است ؟
جواب این سوال مثبت است، اما SPF بالای ۱۵ برای حفاظت از پوست به مدت طولانی کافی است و SPF بالاتر تاثیر چندانی رو محافظت بیشتر از پوست ندارد. برای روشن شدن بیشتر این موضوع به عکس زیر نگاه کنید. ضد آفتابی با SPF30 از پوست شما به اندازه کافی در برابر آفتاب حفاظت می‌کند.
بهترین درجه spf
بهترین درجه spf کاملا به پوست شما و مدت زمانی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرید بستگی دارد. اگر رنگ پوست شما بسیار روشن است، بهتر است از ضد آفتابی با spf بالاتر استفاده کنید و در صورتی که به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار دارید، استفاده از ضد آفتاب با spf 50 را توصیه میکنیم.
spf مناسب برای کرم ضد آفتاب چقدر است ؟
spf مناسب برای کرم ضد آفتاب عدد ۳۰ به بالا است. زیرا برای مدت کافی از پوست شما در برابر تابش UVB حفاظت می‌کند. هر چند باید هر دو ساعت یکبار به دلیل وجود UVA ضد آفتاب تمدید شود.
چرا استفاده از کرم های ضد آفتاب با spf بالا توصیه نمیشوند ؟
چون کرم ضد آفتاب با spf بالای ۵۰ تفاوت چندانی با spf 50 نداشته و تنها اگر پوست شما بسیار روشن است، می‌توانید از آن در صورت تمایل استفاده کنید.
spf مناسب برای فرآورده های ضد آفتاب
spf مناسب برای فرآورده های ضد آفتاب ۳۰ تا ۹۰ (پوست بسیار روشن) بوده و برای فرآورده‌های آرایشی دارای خاصیت ضد آفتاب spf 15 مناسب است.